مرز میان شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ ها نامشخص است

در گفت‌وگو با عبدالرضا نوروزی نائب رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران؛

تشخیص خبر : اقتصاد دانش‌بنیان، در سال‌های اخیر به‌عنوان معبر اقتصاد مقاومتی و ستون فقرات برنامه ششم توسعه موردتوجه قرارگرفته است بااین‌وجود به دلیل نیاز کشور برای رشد و توسعه اقتصادی دو مفهوم شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‏ها با یکدیگر خلط مبحث شده و در بیشتر مواقع اشتباه گرفته می‌شوند.

از یک سو موجی از شرکت‌های استارتاپی به دنبال دانش‌بنیان شدن هستند تا از حمایت‌های این بخش بهره‌مند شوند که این امر موجب شده ارائه حمایت و خدمات به دانش‌بنیان‌ها از مسیر اصلی خود دور شود و از سوی دیگر حمایت‌های موردنیاز استارتاپ ها بیشتر از آنکه از جنس حمایت مالی دولتی باشد از جنس تنظیم سازوکارها، قوانین و مقرارت است.
در همین رابطه و برای بررسی نقاط اشتراک و افتراق دانش‌بنیان‌ها و استارتاپ ها با عبدالرضا نوروزی نائب رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران به گفت‌وگو نشستیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.

آیا به‌طور اساسی تفاوتی میان شرکت‌های دانش‌بنیان با استارتاپ ها وجود دارد؟
بله این دو مبحث کاملا متفاوت هستند. اولا شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس فعالیت برخاسته از دانش و تولید فناوری ایجاد می‌شوند و دانش‌محور هستند اما شرکت‌های استارتاپی پاسخی است خلاقانه به یک نیاز موجود یا تعریف یک نیاز و پاسخ به آن است. درثانی به لحاظ سرمایه میزان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان بسته به نوع فعالیت متغیر است. این میزان هم می‌تواند خیلی کم باشد و هم به نسبت زیاد اما شرکت‌های استارتاپی معمولا سرمایه اولیه خیلی کمی دارند. از سوی دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان عموما تولیدکننده هستند و شرکت‌های استارت آپی، خدمات ارائه می‌دهند.
توجه داشته باشید که خلط بحثی که بین شرکت دانش‌بنیان و استارتاپ در سال‏های اخیر به وجود آمده و متاسفانه در ادبیات مسئولان نیز به چشم می‏خورد در سال‏های آتی می‏تواند به رشد علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان کشور صدماتی وارد آورد.

علت بروز این اختلاف را در چه میدانید؟
با توجه به اشتراکات و هم‌پوشانی‌های کارکردی این دو مقوله، یکی بودن متولی اصلی هر دوی آن‏ها که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و نیز نیاز فوری کشور به رشد این دو حوزه در راستای حل مشکلات کلان خود و در نتیجه عدم زمان کافی برای بررسی دقیق تمایزات و ارائه راه‏حل‏ها و نسخه‏های تجویزی مختص هر حوزه، چنین خلط‌هایی دور از انتظار نیست.
در سال‌های اخیر شاهد نوعی خلط بحث بین شرکت‌‏های دانش‌‏بنیان و استارتاپ‏ها و مات شدن مرزهای بین این دو پدیده در کشور هستیم؛ به‌گونه‌ای که در بحث‏‌ها اغلب این دو پدیده یکی در نظر گرفته شدن و به‌طور عمده برای آن‏ها یک نسخه تجویز می‏شود. چه این‌که یکی از بحث‏‌های جدی حمایتی در حوزه استارتاپ‏ها، دانش‌‏بنیان کردن برخی استارتاپ‏ها مانند شرکت‏‌های بازی‏‌سازی، فروشگاه‌‏ها و پلتفرم‏‌های اینترنتی است.
هم شرکت‌های دانش‌بنیان و هم استارتاپ ها نیازمند حمایت هستند، جنس این حمایت‌ها چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟
به‌طورمعمول حمایت‌های مالی مستقیم در هر حوزه‌ای بیش از آنکه مفید باشد رانت زا است و باعث ایجاد عدم شفافیت می‌شود لذا حمایت‌ها بیشتر باید در جهت حذف مجوزهای زائد و تسهیل انجام امور باشد نه ارایه تسهیلات.
بروز این خطا چه مضراتی را متوجه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌کند؟
خلط بحث استارتاپ‏ها با شرکت‏های دانش‏بنیان، به‌گونه‌ای که شرکت‏های استارتاپی نیز دانش‏بنیان محسوب شده و از سهم حمایتی دانش‏بنیان استفاده کنند، باعث تضعیف شرکت‏های دانش‏بنیان و گم کردن مسیر اصلی حمایت‏های این حوزه می‏شود. درحالی‌که در ادبیات حوزه استارتاپ نیز این نوع حمایت از استارتاپ جایگاه خاصی نداشته و نوع حمایت دولتی که استارتاپ لازم دارد، بیشتر از جنس تنظیم سازوکارها و قوانین و مقررات است تا حمایت مالی دولتی. در واقع این خلط مبحث هم باعث تضعیف حوزه اقتصاد دانش‏بنیان شده و هم این‏که چندان به کار استارتاپ‏ها و رشد اکوسیستم استارتاپی نمی‏‌آید.
در وضعیت فعلی اقتصاد کشور، بین ارائه تسهیلات و سرمایه‌گذاری کدامیک برای بقای شرکت‌های دانش‌بنیان مفید است؟
حمایت‌های مالی مستقیم که در سال‌های گذشته ارایه شده نشان داده که معمولا چنین سبک حمایت‌ها و ایجاد شرایط گلخانه‌ای برای کسب‌وکارهای دانش‌بنیان چندان مفید فایده نیست. اما اگر دولت بتواند با تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از طریق ارایه تخفیف‌های مالیاتی، تسهیل سرمایه‌گذاری و صادرات گمرک آن‌ها را تشویق به ورود به حوزه دانش‌بنیان‌ها کند می‌تواند موجب شکوفایی صنعت کشور و ایجاد پیوندی عمیق‌تر بین دانش و صنعت شود.

منبع : روابط عمومی مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران